ਸਿਆਣਪ ਦੀਆਂ ਗੁੰਝਲਾਂ

ਇਹ ਵੀ ਕੋਈ ਟੋਪਿਕ ਹੋਇਆ ਲਿਖਣ ਜੋਗਾ - ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਅੱਜ ਧਿਆਨ ਆਇਆ ਤੇ ਬੜਾ ਹਾਸਾ ਵੀ ਆਇਆ - ਵੈਸੇ ਅੱਜ ਹੀ ਨਹੀਂ ਮੈਨੂੰ ਤੇ ਦਿਨ ਵਿਚ ਕਈਂ ਵਾਰੀਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਿਆਣਪਾਂ ਤੇ ਵਾਧੂ ਹਾਸਾ ਵੀ ਆਉਂਦੈ !

ਕਲ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਇਕ ਰੇਲ ਦਾ ਬੜਾ ਵੱਡਾ ਰਿਟਾਇਰ ਅਫਸਰ ਆਪਣੇ ਇਲਾਜ ਵਾਸਤੇ ਆਇਆ - ਉਸ ਵੇਲੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਰੇਲ ਦਾ ਇਕ ਰਿਟਾਇਰ ਚਪੜਾਸੀ ਬੈਠਾ ਹੋਇਆ ਸੀ - ਮੈਂ ਦਵਾਈ ਲਈ ਇਸ ਦੇ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਰਡ ਦਾ ਨੰਬਰ ਦੇਖਣਾ ਸੀ, ਉਸ ਨੇ ਓਸੇ ਵੇਲੇ ਆਪਣੇ ਬੋਝੇ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢ ਕੇ ਮੇਰੇ ਅੱਗੇ ਕੀਤਾ!

ਇਹ ਵੇਖ ਕੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਅਫਸਰ ਨੇ ਬੜੀ ਹੈਰਾਨੀ ਜਿਹੀ ਨਾਲ ਉਸ ਕਾਰਡ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੈ ਕਿ ਕਾਰਡ ਬਣਵਾ ਲਿੱਤਾ? ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਵਾਰਡ ਤੀਮੀਂ ਦਾ ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਅੱਡੋ ਅੱਡ ਬਣਦਾ ਏ ! ਖੈਰ ਉਹ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਪਤਾ ਹੀ ਸੀ - ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਭਰਤੀ ਬੋਰਡਾਂ ਵਰਗੇ ਅਦਾਰੇਆਂ ਦਾ ਉਹ ਚੇਅਰਮੈਨ ਰਹਿ ਚੁਕਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਕਿਹੜਾ ਨਿਆਣਾ ਸੀ!! ਪਰ ਅਜੇ ਤਕ ਉਸ ਅਫਸਰ ਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬਣਿਆ - "ਜਨਾਨੀ ਦੀ ਜਨਮ ਤਾਰੀਖ ਦਾ ਅੜਿੱਕਾ ਫਸਿਆ ਹੋਇਆ ਏ, ਕਿੰਨੇ ਚਿਰਾਂ ਤੋਂ" ਉਸ ਦਸਿਆ!!

ਦਰਅਸਲ ਰੇਲਵੇ ਵਿਚ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਰਡ ਨਵੇਂ ਸਿਰਿਓਂ ਬਣ ਰਹੇ ਨੇ - ਕਈ ਮਹੀਨੇ ਹੋ ਗਏ ਨੇ - ਇਹ ਕਾਰਡ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ਚੱਲਣਗੇ - ਕਿਤੋਂ ਵੀ ਰੇਲ ਦਾ ਮੁਲਾਜ਼ਿਮ ਜਾਂ ਸਾਬਕਾ ਮੁਲਾਜ਼ਿਮ ਦਵਾਈ ਲੈ ਸਕਦੈ!!

ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਬਣਵਾਉਣ ਦੀ ਡੈਡ-ਲਾਈਨ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਚੁਕੀ ਹੈ - ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਬੜੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਅਜੇ ਪੰਗਾ ਪਿਆ ਹੋਇਆ ਏ.

ਜਿਨਾਂ ਕੁ ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ ਹੈ - ਜਿੰਨਾ ਕੁ ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ, ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਉਹ ਲੋਕ ਜਿੰਨਾ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਮਾਤਰ-ਸਾਥੀ ਕਹਿ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ - ਲਿਖਦਿਆਂ ਅਜੀਬ ਲੱਗ ਰਿਹੈ ਪਰ ਲਿਖਣਾ ਤੇ ਪਉ, ਜਿਹੜੇ ਥੋੜੀਆਂ ਨੀਵੀਆਂ ਪੋਸਟਾਂ ਤੋਂ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋਏ ਨੇ, ਉਹਨਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕਾਰਡ ਆਪਣੇ ਖੀਸੇ ਵਿਚ ਧਰੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ - ਪਰ ਜਿਹੜੇ ਬੜੇ ਬੜੇ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਨੇ, ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਉਹਦਿਆਂ ਤੋਂ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋਏ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਪੰਗਾ - ਬਸ ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਿਆਣਾ ਸਮਝਣ ਵਾਲਾ !!

ਇਹ ਤੇ ਇਕ ਕਾਰਡ ਦੀ ਹੀ ਗੱਲ ਸੀ , ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਹੀੰ ਲੱਗਦਾ ਕੀ ਜਿਹੜਾ ਬਿਲਕੁਲ ਮਾਤਰ-ਸਾਥੀ ਹੁੰਦੈ ਉਹ ਆਪਣੇ ਲੱਗਭਗ ਅਜਿਹੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਚਾਈੰ ਚਾਈੰ ਕਰਵਾ ਕੇ ਲਾਂਭੇ ਕਰਦੈ - ਕਿਤੇ ਵੀ ਦੇਖਿਓ , ਓਹਦੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਇੰਝ ਮੱਖਣ ਤੋਂ ਵਾਲ ਲਾਹੁਣ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦੇ ਜਾਂਦੇ ਨੇ.

ਬੈਂਕ ਵਿਚ ਦੇਖ ਲਵੋ, ਜਿਥੇ ਬਾਊ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸਾਈਨ ਕਰ ਦਿੰਦੈ - "ਗੂਠਾ"ਵੀ ਲਾ ਦਿੰਦਾ ਏ - ਸ਼ਾਇਦ ਆਪਣੀ ਕਿਸੇ ਫਿਕ੍ਸ੍ਡ ਡਿਪੋਜ਼ਿਟ ਉੱਤੇ ਵਿਆਜ ਉੱਤੇ ਇਨਕਮ ਟੈਕਸ ਤੋਂ ਵੀ ਬਚ ਜਾਂਦਾ ਹੋਉ, ਪਰ ਜ਼ਰੂਰਤ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੜਿਆ ਲਿਖਿਆ ਐਵੇਂ ਛੋਟੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿਚ ਗੁੰਝਲ ਪਾਈ ਫਿਰਦੈ !

ਮੈਂ ਕਈ ਵਾਰੀ ਹਾਸੇ ਹਾਸੇ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਂਝੀ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੇਰੇ ਬਚਪਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸੀ ਇਸ ਅਜਿਹਾ ਕਿਰਦਾਰ ਬਰਕਤ - ਉਸ ਵਿਚਾਰੇ ਦੀ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਕੋਟ ਕਚਿਹਰੀ ਚ ਹੀ ਲੰਘੀ - ਪਰ ਇਕ ਨੰਬਰ ਦਾ ਉਧਮੀ - ਜੁਗਾੜੀ - ਮੈਨੂੰ ਚੇਤੇ ਆ ਰਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਦਫਤਰ ਤੋਂ ਕੋਈ ਕਾਗਜ਼ ਲੈਣਾ ਹੁੰਦਾ - ਉਹ ਚਪੜਾਸੀ ਨੂੰ ਇਕ ਬੀੜੀ ਪਿਆ ਕੇ ਹੀ ਲੈ ਆਉਂਦਾ !! ਕਿਤੋਂ ਫੈਸਲੇ ਦੀ ਨਕਲ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਚਾ ਦਾ ਇਕ ਕਪ ਪਿਆ ਕੇ ਕਢਵਾ ਲਿਆਉਂਦਾ !! ਓਹਨੂੰ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਕੰਮ ਵੀ ਬੜੇ ਕਰਨੇ ਆਉਂਦੇ ਸੀ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਚਿੱਠੀ ਭੇਜਣ ਦਾ ਪਰੂਫ ਚਾਹੀਦਾ ਹੁੰਦਾ ਤੇ ਡਾਕ ਖਾਨੇ ਦੇ ਕਿਸੇ ਚਪੜਾਸੀ ਨੂੰ ਕਹਿ ਕਹਿਲਵਾ ਕੇ ਯੂ ਪੀ ਸੀ ਦੀ ਮੋਹਰ ਵੀ ਲਿਆ ਲਿਆਉਂਦਾ - ਫੀਸ ? - ਬਸ ਓਹੀਓ ਇਕ ਬੀੜੀ ਤੇ ਇਕ ਕਪ ਚਾ !

ਅਜਿਹੇ ਕੰਮ ਪੜ੍ਹਿਆ ਲਿਖਿਆ ਬੰਦਾ ਆਪਣੇ ਪੜੇ ਲਿਖੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਆਪਣੇ ਮਹਿੰਗੇ ਬੂਟ ਘਿਸਾ ਮਾਰਦੈ !

ਕਦੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸੋਚੀਏ ਤੇ ਇਹ ਵੀ ਧਿਆਨ ਆਉਂਦੈ ਕਿ ਆਮ ਬੰਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਚਦਾ ਵੀ ਤੇ ਨਹੀਂ - ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਜ਼ਰੂਰਤ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੀ ਪੜ੍ਹ ਲਿਖ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਸਿਆਣਪ ਦੀਆਂ ਗੌੱਗਲਾਂ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲੱਗਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਚੋਰ-ਉਚੱਕੇ ਹੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਸੱਚੀਂ ਸੱਚੀਂ ਦੱਸਿਓ ਇੰਝ ਹੀ ਹੁੰਦੈ ਕਿ ਨਹੀਂ ? ਅਸੀਂ ਕੀਤੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਕਰਣੋਂ ਡਰਦੇ ਹਾਂ - ਕਿਤੇ ਕੋਈ ਕਾਗਜ਼ ਪੱਤਰ ਦੇਣ ਲੱਗੇ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ - ਇੰਝ ਲੱਗਦੈ ਜਿਵੇਂ ਸਾਮਣੇ ਬੈਠਾ ਸਬ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਜਾਲਸਾਜ਼ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸਾਡੇ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਦੀ ਫੋਟੋਕੋਪੀਆਂ ਨਾਲ ਕੀ ਕਰ ਲਵੇਗਾ ! ਉੱਪਰੋਂ ਸਾਡਾ ਦਿਮਾਗ ਵਹਾਤਸੱਪ ਦੇ ਸੁਨੇਹਿਆਂ ਨੇ ਖ਼ਰਾਬ ਕੀਤਾ ਹੁੰਦੈ ਕਿ ਇੰਝ ਤੁਹਾਡਾ ਖਾਤਾ ਖਾਲੀ ਜੋ ਜਾਉ ਤੇ ਇੰਝ ਤੁਸੀਂ ਕੰਗਾਲ ਹੋ ਜਾਵੋਗੇ !! ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕਾਗਜ਼ ਦੇਣ ਲੱਗਿਆਂ ਵੱਡੇ ਬੰਦੇ ਦੀਆਂ ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਆਕੜਾਂ ਤੇ ਓਹੋ ਜਿਹੀ ਬਾਡੀ -ਲੈਂਗਵੇਜ - ਉਹ ਵੀ ਕੀ ਕਰੇ ਉਸ ਪਿਓ ਦੇ ਪੁੱਤ ਨੇ ਕਦੇ ਨਿਓਂ ਕੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ! ਹਮੇਸ਼ਾ ਬੰਦੇ ਬੰਦੇ ਉੱਤੇ ਰੌਬ ਹੀ ਝਾੜਿਆ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬੰਦਾ ਸਮਝਣ ਤੋਂ ਵੀ ਇਨਕਾਰ ਹੀ ਕੀਤਾ!

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮਾਤਰ ਸਾਥੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ - ਇਸ ਵਿਚਾਰੇ ਦੇ ਪੱਲੇ ਹਲੀਮੀ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੁਛ ਨਹੀਂ - ਅਤੇ ਇਹੋ ਹੀ ਉਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹਥਿਆਰ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦੈ - ਜਿਸ ਅੱਠਵੀਂ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਬਾਊ ਕੋਲੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕੰਮ ਹੈ , ਉਹ ਉਸ ਕੋਲੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਕਾਗਜ਼ ਪੱਤਰ ਮੰਗਦਾ ਏ ਤਾਂ ਉਹ ਪੁਰਾਣੀ ਜਿਹੀ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀ ਥੈਲੀ ਓਹਦੇ ਸਾਮਣੇ ਮੂਧੀ ਮਾਰਦੈ ਤੇ ਸਾਰੇ 5-7 ਕਾਰਡ ਓਹਦੇ ਮੇਜ਼ ਉੱਤੇ ਖਿਲਾਰ ਦੇਂਦੈ - ਵੇਖ ਲੈ ਬਾਈ ਜਿਹੜਾ ਤੈਨੂੰ ਚਾਹੀਦੈ !! 😂- ਨਾਲ ਉਸ ਨੇ ਖੂਬ ਸਾਰੀਆਂ ਫੋਟੋਕੋਪੀਆਂ ਵੀ ਫੜੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ - ਗੱਲ ਬਾਤ ਦਾ ਲਹਿਜ਼ਾ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਨਰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੀ ਹੈ - ਬਸ ਕਈ ਵਾਰ ਉਸ ਦਾ ਵਿਗੜਿਆ ਕੰਮ ਵੀ ਮਿੰਟੋਂ ਮਿੰਟੀ ਬਣ ਜਾਂਦੈ -

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮੇਰੇ ਵਰਗੇ ਪੜੇ ਲਿਖੇ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਕਾਗਜ਼ ਦੀਆਂ ਡਿਗਰੀਆਂ ਤੇ ਵਾਧੂ ਭਰੋਸਾ ਹੁੰਦੈ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੇ ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਅੱਡ ਸਮਝਦਾ ਏ - ਐਵੇਂ ਹੀ ਬਾਵਾਂ ਟੁੰਗੀ ਰੱਖਦੈ - ਬਾਉ ਨੇ ਜੇ ਕਿਤੇ ਇਕ ਕਾਰਡ ਦੀ ਫੋਟੋਕਾਪੀ ਮੰਗ ਲਈ ਤੇ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਮਾਰਦੈ ਉਸ ਬਾਊ ਨੂੰ ਡਰਾਉਣ ਲਈ ਕਿ ਕੀਤੇ ਇਹ ਫੋਟੋਕਾਪੀ ਮੰਗਣੋਂ ਬਾਜ ਆ ਜਾਵੇ - ਪਰ ਬਾਉ ਵੀ ਠਹਿਰਿਆ ਪੱਕਾ ਬਾਉ , ਉਹ ਇਸ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਦੇ ਤੇਵਰ ਵੇਖ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਦੋ ਤਿੰਨ ਕਮੀਆਂ ਹੋਰ ਕੱਢ ਮਾਰਦੈ - ਉਸ ਦਫਤਰ ਦਾ ਵੱਡਾ ਸਾਹਬ ਵੀ ਬਾਉ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਅੜਿੱਕਾ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕਦਾ !

ਮੈਂ ਵੀ ਸਵੇਰੇ ਸਵੇਰੇ ਲਿਖਣ ਲੱਗ ਪਿਆ - ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਸਬਕ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਅਸੀਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਹੈ - ਪਰ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ. ਅੱਛਾ ਜੀ, ਅੱਜ ਦੀਆਂ ਗੱਪਾਂ ਇਥੇ ਹੀ ਬੰਦ ਕਰੀਏ ਤੇ ਡਿਊਟੀ ਤੇ ਪਹੁੰਚੀਏ !!

ਵੈਸੇ ਉਹ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਰਡ ਅਜੇ ਮੇਰਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਣਿਆ - ਮੇਰੇ ਮੋਬਾਈਲ ਵਿਚ ਤਾਂ ਹੈ - ਪਰ ਮੈਂ ਕਈਆਂ ਰਿਟਾਇਰ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਕੋਲੋਂ ਪੁੱਛ ਜ਼ਰੂਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤੁਸੀਂ ਕਿਹੜੀ ਦੁਕਾਨ ਤੋਂ ਬਣਵਾਇਆ ਹੈ ! ਇਹ ਵੀ ਮੇਰੀ ਸਿਆਣਪ ਦੀ ਇਕ ਗੁੰਝਲ ਹੀ ਹੈ!

ਆਮ ਆਦਮੀ ਕੋਲੋਂ ਹਲੀਮੀ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ , ਸਾਮਣੇ ਵਾਲੇ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਲੋੜ ਹੈ - ਐਵੇਂ ਗੱਲ ਗੱਲ ਉੱਤੇ ਟੱਪਣ ਦੀ ਲੋੜ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ - ਇਹ ਵੀ ਆਪਾਂ ਸਿੱਖੀਏ ਤੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਿਖਾਈਏ।
ਗੁਰੂ ਦੇਵ ਸਾਬ ਨੇ ਵੀ ਫ਼ਰਮਾਇਆ ਹੈ -

ਨਾਨਕ ਨੀਵਾਂ ਜੋ ਚਲੇ, ਲਾਗੇ ਨਾ ਤਾਤੀ ਵਾਓ !!

ਵੈਸੇ ਮੇਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਿਚ ਜ਼ਮੀਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਇਹ ਜਿਹੇ ਗੀਤ ਸੁਣਨੇ ਵੀ ਬੜੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦੇ ਨੇ - ਜਿਸ ਵਿਚ ਆਪਾਂ ਪਲ ਪਲ ਇਸ ਪਰਮ ਪਿਤਾ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ ਕਰਦੇ ਰਹੀਏ - ਸ਼ੁਕਰ ਦਾਤਿਆ ਤੇਰੇ ਸ਼ੁਕਰ ਦਾਤਿਆ!! ਇੰਝ ਕਰਣ ਨਾਲ ਵੀ ਸਾਡੀ ਅਕਾਲ ਟਿਕਾਣੇ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ!!